Течностите и гасовите се разликуваат од тврдите тела по тоа што тие можат да течат.

Супстанциите што можам да течат се викаат флуиди.

Течностите и гасовите имаат многу слични својства и затоа во некои случаи нивните својства можат да се проучуваат заедно. Така ќе биде постапено при изучувањето на законите на движење (течењето) на флуидите, при пренесување на дејство на надворешни сили низ нив и т.н. Меѓутоа, во состојба на мирување течностите значително се разликуваат од гасовите. Така, на пример, гасовите имаат својство да го исполнуваат целиот волумен што им се дава на располагање. Тие имаат мала густина и лесно се компримираат. За разлика од гасовите, течностите имаат определен волумен, тешко се компримираат и нивната густина е значително поголема од густината на гасовите. Ако садот е отворен, течностите формираат слободна површина.

Тврдите еластични тела под дејство на тангенцијален механички напон ја менуваат својата форма, т.е во телата настануваат еластични деформации на смолкнување. Притоа, во деформираното тело се создаваат еластични сили коишто настојуваат на телото да му ја вратат првобитната форма откако ќе престане дејството на надворешните сили. Кај течностите, пак, поради нивната лесна подвижност под дејство на тангенцијални сили настанува придвижување на течноста и таа ја менува својата форма без да пројавува некаков отпор. Така, на пример, ако слободната површина на течноста се постави под некој агол во однос на хоризонталната рамнина, слоевите од течноста под дејство на силата од тежата ќе започнат да се лизгаат ко по наведена рамнина сè дури слободната површина на течноста не се постави хоризонтално, т.е нормално на силата на тежата. Поради тоа, флуидите за разлика од тврдите тела немаат еластичност на формата и таа лесно може да се менува без да се совладува некаков отпор. Тоа значи, дека кај нив не може да постои механички напон на смолкнување.

Може да се рече дека флуидите се супстанции при коишто модулот на смолкнување, практично, е еднаков на нула. Како резултат на тоа флуидите немаат определена форма, туку ја зафаќааш формата на садот во којшто се наоѓаат. Кога флуидот мирува тој доаѓа во таква состојба во него да не постои механички напон на смолкнување.

Затоа, секогаш слободната површина на течносща се поставува нор- мално на силата што дејствува на неа.
Ако на течност што се наоѓа во широк сад дејствува само силата на тежата, тогаш слободната површина на течноста зазема хоризонтална положба, т.е се поставува нормално на силата на тежата (сл. 3.1). Ако, пак, садот заедно со течноста се доведе во ротација околу вертикалната оска ОZ, истовремено, на течноста дејствуваат две сили: силата на тежата P = mg и центрифугалната сила F, која дејствува во насока на радиусот (сл.3.2).
Слободната површина на течноста на секое место ќе се постави нормално на резултантната сила F од тие две сили. Поради таа причина слободната површина формира закривена површина која се вика ротационен параболоид.

Ако на определен волумен од некоја течност се проба да се намали волуменот, ќе се види дека тоа многу тешко може да се направи. Треба да се дејствува со многу големи надворешни сили за да може да се намали волуменот на течноста. Но откако ќе престане дејсвото на надворешните сили, течноста повторно ќе го заземе првобитниот волумен. Слично својство имаат и гасовите. И тие по престанување на дејството надворешните сили повторно го заземаат првобитниот волумен. Тоа значи, дека кај флуидите постои волуменска еластичност. На секоја промена на волуменот во нив се создава еластична сила под чие дејство се воспоставува првобитниот волумен.

Опишаните својства на флуидите се јавуваат како последица од нивниот молекуларен состав и дејството на меѓумолекуларните сили. Кај гасовите, кога се наоѓаат под нормален притисок, молекулите се наоѓаат на големи растојанија и практично не дејствуваат привлечните меѓумолекуларни сили. Молекулите кај гасовите се слободни и вршат хаотично топлинско движење, при што се судираат со ѕидовите на садот со што и се објаснува притисокот на гасот врз ѕидовите од садот.
Кај течностите молекулите се распоредени многу погусто отколку кај гасовите и затоа, овде дејствуваат меѓу молекуларни сили што е и причина за малата стиснатост на течностите. И мало намалување на растојанието меѓу молекулите предизвикува појава на силни меѓумолекуларни одбојни сили коишто се спротиставуваат на надворешните сили што настојуваат да ја компримираат течноста. Молекулите на течноста, слично како и честичките на тврдиме дела, осцилираат околу нивните моментни рамнотежни положби. Меѓутоа, за разлика од тврдите тела, каде рамнотежните положби на честиците се постојани, кај течностите тие рамнотежни положби не се постојани. По истекот на некое определено време, наречено време на релаксација на молекулите, тие се преместуваат на растојание од редот 10-8 м во нова рамнотежна положба. За да може тоа да го направи треба да се раскинат врските со соседните молекули, а за тоа потребно е молекулот да има некоја определена енергија. Таа енергија се вика енергија на активација. Доколку е поголема енергијата на активацијата, дотолку е помала веројатноста молекулита на течноста да можат да прескокнат од една рамнотежна положба во друга, а со тоа и нивната подвижност е помала. Со зголемување на температурата се зголемува средната кинетичка енергија на молекулите, а со тоа се зголемува и веројатноста молекулите да можат да поминуваат од една рамнотежна положба во друга, со што се зголемува и нивната подвижност, а со тоа и подвижноста на самата течност т.е таа полесно тече.

Како што нагласивме, кај флуидите од делните слоеви од флуидот, односно неговите молекули, можат слободно да се придвижуваат во сите можни насоки. Подвижноста на молекулите е причина дејството на надворешнаша сила низ флуидот да се пренесува во сите можни насоки. Да ја разгледаме таа појава. На Сл. 3.3 прикажан е сад во кој се наоѓа некој флуид. Садот е затворен со клип кој може да се поместува. Со точки, шематски се прикажани молекулите на флуидот. Тие се рамномерно распоредени по целиот волумен на садот. Ако со сила F се дејствува врз клипот, тогаш молекулите што се наоѓаат непосредно до површината на клипот, ќе бидат погусто распоредени отколку пред да дејствува силата. Меѓутоа, поради подвижноста на молекулите, за многу кратко време нивниот распоред во целиот волумен на садот повторно ќе стане рамномерен со тоа што нивната густина ќе биде поголема во споредба со онаа пред да дејствува силата. Во ваков случај флуидот се наоѓа во компримирана состојба. Бидејќи флуидите поседуваат волуменска еластичност, кога се во компримирана состојба, во нив се јавуваат еластични сили коишто настојуваат да ги вратат молекулите на поранешните рамнотежни растојанија. Тие еластични волуменски сили, коишто се јавуваат во компримираните флуиди, се познати како сили на притисок. Доколку флуидот е повеќе компримиран, дотолку силите на притисокот се поголеми. Причина за појавата на силите на притисокот е зголемената густина на распоредот на молекулите во флуидот, т.е намаленото меѓумолекуларно растојание. Поради лесната подвижност на молекулите, тие се распоредуваат рамномерно во целиот волумен на флуидот, па затоа и силата на притисокот во флуидот насекаде е иста. Кај флуидите, кога тие мируваат, соседните слоеви од флуидот заемно дејствуваат со нормални сили на притисок. Волуменскиот елемент ΔѴ од флуидот ограничен со произволна контурна површина заемно дејствува со флуидот од својата околина. Притоа, силите на заемно дејство (силите на притисокот) стојат нормално на секој елемент од контурата (сл.3.4). Силата на притисокот дејствува нормално на која и да било повр шина S внесена во флуидот, односно на ѕидовите од садот (сл.3.4).